قش تغذيه در سنگ هاي مجاري ادراري
سنگ هاي تشكيل يافته در كليه ها و ساير قسمت هاي سيستم ادراري به يكي از بيماري هاي شايع تبديل شده است و متاسفانه عليرغم پيشرفت هاي بزرگ علمي در رشته هاي مختلف پزشكي و از آن جمله در رشته ارولوژي باز هم شاهد رشد روز افزون اين بيماري در جوامع بشري هستيم. با توجه به اين كه علت اصلي تشكيل سنگ هاي كليوي كاملا مشخص نشده است و مانند اكثر بيماري ها علل مختلف (مولتي فاكتوريل) براي بوجود آمدن آن دخيل هستند اما در اين ميان نمي توان نقش غذاها را در تشكيل آن انكار نمود و مي توان ادعا كرد كه در بحث پيشگيري بيماري دخل و تصرف در نوع و اصول مصرف غذاها مهمترين عامل است كه مي تواند در جلوگيري از بوجود آمدن اين بيماري موثر باشد در اين مطلب ما با استفاده از تجارب چند متخصص و اطلاعات كتب علمي و تجارب چند ساله خودمان كه از كار كردن در بيمارستان ها و كلينيك هاي تبريز بدست آمده است مطالبي را گردآوري نموديم كه اميد است مورد استفاده عزيزان علاقه مند قرار گيرد.
ده نكته تغذيه اي مهم براي بيماران مبتلا به انواع سنگ هاي مجاري ادراري
1- حجم كم ادرار مهم ترين عامل خطر براي تشكيل سنگ هاي ادراري است مايعات دريافتي حداقل 3 ليتر در 24 ساعت يکي از استراتژي هاي بکار رفته براي تمام سنگ هاي کليه است تا حجم ادرار افزايش يابد و بايد نصف مايعات مصرفي به شکل آب باشد.
2- ميزان اگزالات موجود در مواد غذايي مختلف متفاوت است. در افراد مبتلا به سنگ‌هاي کليوي از نوع اگزالاتي مواد غذايي زير نبايد مصرف شود: اسفناج، ريواس، چغندر، مغزها، شکلات، سبوس گندم، توت فرنگي، آلبالو، آلو، كشمش و تمشك
*مواد غذايي ديگر مانند: قهوه، کولاها، برگ چغندر، جعفري، بادمجان، پيازچه، محصولات سويا بايد به مقدار کم مصرف شوند و نيازي نيست که به طور کامل از رژيم غذايي فرد حذف شوند
3 – مصرف مواد عذايي پر نمك مانند كنسروهاي آماده، سوسيس، كالباس، چيپس و پفك بايد از برنامه غذايي اين افراد حذف گردد.
4-- افزايش مصرف پروتئين هاي حيواني باعث افزايش کلسيم و اسيد اوريك و اگزالات ادرار و افزايش خطر تشکيل سنگ کليه مي شو د.
5- در بيماربا سنگ كليه از نوع اسيد اوريكي و سنگ اگزالات كلسيم مقدار پورين رژيم بايد محدود شود مواد غذايي حاوي پورين زياد عبارتند از گوشت و عصاره آن - ماهي ساردين – امعا و احشاي گوسفند و همچنين بايد مصرف مرغ- تخم مرغ- بادام زميني- آجيل – غلات- کيکها-کلوچه ها- ماکاروني- عدس محدود گردد و براي اين افراد مصرف ميوه ها به غير از ذغال اخته و آلوها و آب گريپ فروت و مصرف سبزي ها و شير و لبنيات به غير از پنير مفيد است.
6-منابع طبيعي كلسيم مانند لبنيات شامل شير و ماست و دوغ كم نمك و ... بر خلاف عقيده عموم نه تنها باعث سنگ سازي نمي شود بلكه نقش پيشگيرانه از تشكيل سنگ اگزالات كلسيم دارند.
7- افراد مبتلا به سنگ سازي مكرر کليه نبايد از مکمل ويتامين D و كلسيم استفاده کنند.
8- در بيماران مبتلا به سنگ کليه مصرف ويتامين ث بايد به کمتر از 2 گرم در روز محدود گردد چون باعث افزايش توليد اگزالات مي شود.
9- فيبرها ترکيباتي هستند که به مقدار زياد در ميوه‌ها و سبزيجات يافت مي‌شوند. دريافت فيبر زياد در رژيم غذايي باعث مي‌شود که احتمال بروز سنگ‌هاي اگزالات کلسيم کاهش يابد چرا که فيبرها در دستگاه گوارش با اگزالات ترکيب شده و مانع دفع اگزالات از ادرار مي‌شوند. پس در رژيم غذايي از سبزي‌ها و ميوه‌ها بيشتر استفاده شود.
10- در صورتي که ميزان پتاسيم در رژيم غذايي کم باشد، دفع کلسيم افزايش مي‌يابد. پس رژيم غذايي غني از پتاسيم توصيه مي‌شود. بهتر است از سبزيجات برگ سبز زياد استفاده شود. موز و سيب‌زميني هم از منابع خوب پتاسيم هستند.
تهيه و تنظيم: فائضه مهان فر (مسئول واحد تغذيه بيمارستان)
با تشكر از راهنمايي هاي جناب آقاي دكتر امجدي (متخصص ارولوژي)
باتشكر از زحمات جناب آقاي ديندوست (كارشناس بيمارستان)